Të gjithë herët a vonë marrim përsipër rolin e viktimës. Por ka njerëz që kthehen në viktima të përhershme dhe përfundojnë duke vuajtur nga ajo që mund të quhet “viktimizim kronik”. Këta njerëz maskohen si viktima të rreme me ose pa vetëdije, për të simuluar një agresion joekzistent dhe në të njëjtën kohë, të fajësojnë të tjerët, duke e çliruar veten nga çdo përgjegjësi.
Në fakt, viktimizimi kronik nuk është një sëmundje, por me kalimin e kohës mund të çojë në zhvillimin e një çrregullimi paranojak kur personi insiston të fajësojë vazhdimisht të tjerët për të gjitha ligësitë nga të cilat vuan. Për më tepër, kjo mënyrë e përballjes me botën gjeneron një pamje pesimiste të realitetit, duke shkaktuar shqetësime si tek ata që ankohen ashtu edhe tek ata që marrin fajin.
Në shumë raste, personi që bie në një viktimizim patologjik përfundon duke nxitur ndjenja shumë negative, siç janë mëri dhe zemërim, të cilat rezultojnë në viktimizim agresiv. Ky është rasti tipik i atyre që jo vetëm që ankohen, por sulmojnë dhe akuzojnë të tjerët, duke treguar intolerancë dhe duke shkelur vazhdimisht të drejtat e tyre.
Radiografia e një viktime kronike
Shtrembëron realitetin. Këta janë njerëz që besojnë fuqimisht se faji i asaj që u ndodh atyre është gjithmonë i të tjerëve. Në fakt, problemi është se ata kanë një pamje të shtrembëruar të realitetit dhe besojnë se gjërat pozitive dhe negative që u ndodhin atyre nuk varen drejtpërdrejt nga vullneti i tyre, por nga rrethanat e jashtme. Për më tepër, ata ekzagjerojnë aspektet negative, duke zhvilluar një pesimizëm të përkeqësuar që i bën ata të përqendrohen vetëm në gjërat negative që ndodhin, duke i injoruar ato pozitive.
Ai ngushëllon veten duke u ankuar. Këta njerëz besojnë se janë viktima të të tjerëve dhe të rrethanave, kështu që ata nuk ndjehen fajtorë ose përgjegjës për çdo gjë që u ndodh atyre. Si rezultat, e vetmja gjë që i mbetet për të bërë është “të ankohet”. Në fakt, këta individë shpesh kënaqen me aktin e ankimit sepse u lejon atyre të marrin më mirë rolin e “viktimave të varfra” duke arritur kështu të tërheqin vëmendjen e të tjerëve. Këta njerëz nuk kërkojnë ndihmë për të zgjidhur problemet e tyre, ata thjesht ankohen për kërkimin e dhembshurisë dhe udhëheqjes.
Kërkon vazhdimisht për fajtorët. Njerëzit që marrin rolin e viktimave të përjetshme zhvillojnë një qëndrim të dyshimtë, besojnë se të tjerët veprojnë gjithmonë me keqbesim. Në këtë drejtim, ata shpesh luftojnë për të zbuluar mangësi të vogla vetëm për t’u ndjerë të diskriminuar ose keqtrajtuar dhe kjo vetëm për të riafirmuar rolin e tyre si viktima. Kështu, ata përfundojnë duke zhvilluar mbindjeshmëri dhe bëhen specialistë për të filluar një stuhi nga një gotë me ujë.
Ai nuk është në gjendje të bëjë një vetë-kritikë të ndershme. Këta njerëz janë të bindur se nuk kanë asnjë faj, se nuk ka asgjë për të kritikuar sjelljen e tyre. Meqenëse përgjegjësia u takon të tjerëve, ata nuk e pranojnë kritikën konstruktive, aq më pak bëjnë një ekzaminim të plotë të ndërgjegjes që mund t’i bëjë ata të ndryshojnë qëndrimin e tyre. Për këta njerëz, gabimet e të tjerëve janë të patolerueshme, ndërsa të tyret janë delikate. Në fund të fundit, ata janë viktimat.
Që një person të marrë rolin e viktimës, duhet të ketë një fajtor. Si rrjedhim, është e nevojshme të hartohen një seri strategjish në mënyrë që tjetri të marrë fajin. Nëse nuk jemi të vetëdijshëm për këto strategji, ka të ngjarë që ne të biem në rrjetën e tyre dhe të marrim gjithë fajin mbi vete.
Retorika viktimiste
Në thelb, retorika e këtij personi synon të delegojë argumentet e kundërshtarit të tij, por duke mos i mohuar pretendimet e tij me argumente të vlefshme, padashur e bën personin tjetër të marrë rolin e agresorit.
Si e bëjnë atë? Thjesht duke diskutuar rolin e viktimës, në atë mënyrë që personi tjetër të duket autoritar, jo shumë empatik dhe as agresiv. Kjo strategji njihet si “retorikë qendrore”, duke pasur parasysh që personi përpiqet ta tregojë kundërshtarin e tij si ekstremist, në vend që të shqetësohet për hedhjen poshtë të pretendimeve të tij. Prandaj, çdo argument që kundërshtari juaj shtron do të jetë vetëm një demonstrim i besimit të keq.
Për shembull, nëse një person guxon të kundërshtojë një ankesë me prova ose statistika të padiskutueshme nga burime të besueshme, viktima nuk do të përgjigjet me fakte, por do të thotë diçka si: “Ju po më sulmoni vazhdimisht, tani thoni se po gënjej” ose “Po përpiqeni të më impononi mendimet tuaja, doni që të kërkoj falje”.
Tërheqja e viktimave
Në disa raste, argumenti i viktimës ka për qëllim ta lejojë atë të shmangë përgjegjësitë dhe të shmangë që të kërkojë falje ose të pranojë gabimin e tij. Prandaj, ai do të përpiqet të çlirohet nga situata. Për ta arritur këtë, strategjia është të diskreditoni argumentin e fituesit, por pa pranuar se ai kishte gabuar.
Si e bën atë? Përsëri, ai merr rolin e viktimës, luan me të dhënat ashtu siç i pëlqen dhe manipulon ashtu siç i përshtatet për të mbjellë konfuzion. Në thelb, ky person do të projektojë gabimet e tij tek tjetri.
Për shembull, nëse një person përgjigjet me të dhëna të verifikuara që mohojnë ato që tashmë janë thënë, viktima nuk do ta njohë gabimin e tij. Sidoqoftë, ai do të përpiqet të tërhiqet në mënyrë dinjitoze duke thënë diçka të tillë: “Ky fakt nuk e mohon atë që thashë. Ju lutemi mos krijoni më shumë konfuzion dhe kaos “ose” Ju po më fajësoni për gabimin e të tjerëve, jeni të pasjellshëm, është e qartë se është e kotë të debatosh me ju sepse nuk doni të dëgjoni arsye”, kur në realitet është ajo që krijon konfuzion.
Manipulimi emocional
Një nga strategjitë e preferuara të viktimave kronike është manipulimi emocional. Kur ky person e njeh mjaft mirë palën tjetër, ai nuk do të hezitojë të luajë me emocionet e tij për ta sjellë lojën në favor të tij dhe për të marrë rolin e viktimës. Në fakt, këta njerëz janë shumë të mirë në njohjen e emocioneve, kështu që ata përfitojnë nga çdo dyshim ose gabim i vogël për t’i përdorur ato në favor të tyre.
Si e bëjnë atë? Zbulimi i dobësisë së kundërshtarit të tyre dhe përfitimi i empatisë që ai mund të ndiejë. Kështu, ata përfundojnë duke e hedhur atë në rrjetën e tyre, duke e bërë atë që të marrë përgjegjësinë e plotë dhe rolin e ekzekutuesit, ndërsa vetë mbeten të qetë dhe në rolin e tyre si viktima, duke vazhduar të ankohen.
Për shembull, një nënë që nuk dëshiron të pranojë gabimet e saj, mund ta fajësojë djalin e saj duke thënë diçka si: “Pas gjithçkaje që kam bërë për ty, kjo është mënyra si ma shpërblen?” Por, ky lloj manipulimi është gjithashtu mjaft i zakonshëm në marrëdhëniet, midis miqve dhe në vendin e punës.
