Nën Zelandën e Re, shtrihet një kontinent i gjerë në “dyshemenë e detit”.
Dikur pjesë e së njëjtës masë të tokës si Antarktida dhe Australia, kontinenti i humbur i Zelandia u shkëput 85 milionë vjet më parë dhe përfundimisht u fundos poshtë oqeanit, ku qëndroi i fshehur kryesisht për shekuj.
Dhe tani, sipas CNN, përcjell Telegrafi, hartat zbulojnë hulumtime të reja në lidhje me kontinentin nënujor, ku dikur “dinosaurët bredhnin” – dhe lejojnë publikun që ta eksplorojë atë.
Sipas shkrimit në fjalë, GNS Science, një institut kërkimi i Zelandës së Re, publikoi të hënën dy harta të reja dhe një faqe interneti interaktive.
Hartat mbulojnë “formën e dyshemesë së oqeanit” dhe profilin tektonik të Zelandës, të cilat kolektivisht ndihmojnë për të treguar historinë e origjinës së kontinentit.
Siç thuhet më tej, përcjell Telegrafi, hartat gjithashtu ndihmojnë në shpjegimin e vendosjes së vullkaneve të Zelandës së Re dhe veçorive të tjera gjeologjike, tha GNS Science në një njoftim.
Në këtë drejtim, njerëzit në mbarë botën mund të eksplorojnë kontinentin nga shtëpitë e tyre; uebfaqja interaktive tregon lloje të ndryshme hartash të Zelandës, të cilat përdoruesit mund “t’i shfletojnë dhe t’i ndryshojnë sipas dëshirës”.
Për shembull, ju mund të gjeni të gjithë vullkanet e lashta dhe moderne në kontinent.
“Këto harta janë një pikë referimi shkencor – por ato janë gjithashtu më shumë se kaq. Ato janë një mënyrë për të komunikuar punën tonë me kolegët, palët e interesuara, mësuesit dhe publikun”, tha gjeologu Dr. Nick Mortimer, autori kryesor i hartave.
“Ne kemi bërë këto harta për të siguruar një pamje të saktë, të plotë dhe të azhurnuar të gjeologjisë së Zelandës së Re dhe zonës së Paqësorit Jugperëndimor – më mirë sesa e kemi pasur më parë”.
Por si u fundos kontinenti?
Sipas shkrimit të CNN, përcjell Telegrafi, ideja e një kontinenti të mundshëm në këtë zonë ka qenë për ca kohë, dhe emri “Zelandia” u krijua për herë të parë nga gjeofizikanti Bruce Luyendyk në vitin 1995.
Studimi i dedikuar i kësaj zone, që shtrihet rreth 5 milionë kilometra katrorë (rreth 1.93 milion milje katrorë), që nga ajo kohë ka përcaktuar se nuk është vetëm një grup ishujsh dhe fragmentesh kontinentale, por një kore kontinentale e madhe dhe e veçantë sa të deklarohet zyrtarisht “një kontinent i ndarë”.
Zelandia dikur ishte pjesë e Gondwana, “superkontinent” që dikur mbante shumë nga kontinentet që ne njohim sot, si Afrika dhe Amerika e Jugut.
Ndërkohë që, siç supozohet më tej, rreth 85 milionë vjet më parë, Zelanda u nda nga Gondwana.
Pastaj, miliona vjet më vonë, pllakat tektonike në botë – copa të kores së Tokës – filluan të riorganizohen vetë, në një periudhë të ndryshimit gjeologjik dramatik që gjithashtu krijoi “Unazën e Zjarrit” të Paqësorit, një rrip në Paqësorin, ku bota vullkanet më aktive janë të vendosura.
Gjatë kësaj kohe, Pllaka e Paqësorit – pllaka më e madhe tektonike në botë – besohet të jetë mbytur nën koren kontinentale të Zelandës.
Ky proces, bëri që “rrënja e kontinentit” të shkëputet dhe të fundoset gjithashtu, sipas Fondacionit Kombëtar të Shkencës, një agjenci kërkimore e qeverisë amerikane.
Siç thuhet më tej, 94% e Zelandia është nën ujë – por disa pjesë të kontinentit janë akoma mbi tokë, duke përbërë Zelandën e Re dhe ishujt e tjerë të vegjël.
Dhe pika më e lartë e Zelandës është Aoraki – Mount Cook në 3.724 metra.
Gjithsesi shkruan CNN, ende nuk dihet shumë për kontinentin dhe nëse zbulimi i Zelandia mund të ndryshojë modelet historike të klimës.
Ndërsa shfaqen më shumë hulumtime, uebfaqja interaktive dhe hartat do të azhurnohen për të pasqyruar atë që dimë, tha GNS Science.
