Vjedhja, shitja dhe trafikimi i veprave të artit është një nga aktivitetet e paligjshme që kërkon një hetim intensiv.
Kjo ka ndodhur në fakt, me një superoperacion të ndërmarrë nga 28 shtete që vitin e kaluar, ku në fokus kanë qenë pikërisht personat që realizonin vjedhjet dhe grabitjet e sendeve të çmuara.
Është Interpol që ka koordinuar të gjitha aksionet, ndërkohë që janë arrestuar dhjetëra persona dhe janë sekuestruar afro dhjetë mijë sende me vlerë të vjedhura dhe të grabitura, që nga shtëpitë deri te muzetë me emër në botë.
Sipas burimeve, INTERPOL i ka mbajtur të dhënat të pabëra publike për shkak se janë mbi 100 hetime që vijojnë, ndërkohë në operacionin e përbashkët ka marrë pjesë Shqipëria, por edhe Kosova, si palë e tretë.
OPERACIONI
Një operacion global që synon trafikimin e paligjshëm të mallrave kulturore ka çuar në 52 arrestime dhe sekuestrim e 9,408 artefakteve kulturore në të gjithë botën. Në këtë operacion morën pjesë 28 vende të Interpol, përfshirë edhe Shqipërinë. Këto artikuj të çmuar përfshijnë objekte arkeologjike, mobilie, monedha, piktura, instrumente muzikore dhe statuja.
Operacioni i koduar “Pandora VI” u zhvillua nga 1 qershori deri më 30 shtator 2021, ku në 28 vendet që morën pjesë u kryen kontrolle në aeroporte dhe në pikat e kalimit kufitar, si dhe në shtëpi ankande, muze dhe shtëpi private. Vëmendje e veçantë iu kushtua monitorimit të tregjeve online.
Për këtë qëllim, një javë patrullimi kibernetik u organizua nga Forca Kombëtare e Policisë së Holandës për të identifikuar shitjet e dyshimta në internet. Sipas Interpol, mbi 170 hetime janë ende në vazhdim, si rezultat i të cilave priten më shumë sekuestrime dhe arrestime, ndërsa hetuesit në mbarë globin vazhdojnë ndjekjen e tyre për ata që prishin dhe shkatërrojnë trashëgiminë kulturore.
E udhëhequr nga Spanja, operacioni “Pandora VI” u koordinua në nivel ndërkombëtar nga Europol, INTERPOL dhe Organizata Botërore e Doganave.
ARTEFAKTET KULTURORE TË SEKUESTRUARA
Dogana franceze sekuestroi 4,231 objekte arkeologjike që përfshinin afërsisht 3,000 monedha, si dhe kambana, kopsa, unaza dhe copa qeramike, të cilat u grabitën nga vendet arkeologjike nga një individ i vetëm, duke përdorur një detektor metali. Në një rast të veçantë, Dogana Franceze sekuestroi gjithashtu tri statuja të lashta që datojnë nga kultura parakolumbiane La Tolita – Tumaco.
Policia Kombëtare Spanjolle gjeti një thesar të përbërë nga 91 monedha ari nga Perandoria Romake me vlerë rreth gjysmë milioni euro në tregun e zi. Hetimi filloi pasi këto monedha u zbuluan në një shtëpi të njohur ankandi në Madrid. Hetuesit më vonë identifikuan vendin arkeologjik spanjoll nga i cili u grabitën këto monedha.
Oficerët nga Doganat dhe Mbrojtja Kufitare e SHBA-së konfiskuan një ngarkesë që përmbante 13 pjesë të artefakteve të lashta meksikane nga epoka postklasike deri në atë aztec, duke përfshirë një kafkë dhe 12 adzes (mjete prerëse). Një kryq që daton nga shekulli i 13-të u gjet nga Policia rumune dhe u kthye në Muzeun e Kishës Ungjillore të Cisnadie, nga ku u vodh në vitin 2016.
Autoritetet italiane sekuestruan 79 mallra arkeologjike të llojeve të ndryshme në rajonin e Mesdheut. Këtyre mallrave u mungonte dokumentacioni që vërteton origjinën e ligjshme ose importimin në territorin kombëtar. Oficerët e Policisë greke gjetën një kolonë mermeri që daton nga periudha romake, së bashku me 13 monedha antike dhe 3 enë qeramike që datojnë nga periudha helenistike.
