Bota e shënjestrimit të reklamave dhe përmbajtjes, sidomos në rrjetet sociale, është një botë e ndërlikuar por edhe fitimprurëse.
Dhe nuk është sekret që Meta, kompania që zotëron Facebook, Instagram dhe WhatsApp, është në krye të “kësaj gare”, megjithëse TikTok po ecën përpara dhe përdoruesit e këtij aplikacioni priren të shpenzojnë më shumë.
Sidoqoftë, ka shumë raste të njerëzve që pyesin nëse Facebook ka aftësinë për të lexuar mendjet apo për të spiunuar në mënyrë të fshehtë përdoruesit e tij.
Madje, shumica e njerëzve kanë pasur përvojën e frikshme të bisedës me një mik për diçka dhe më pas duke parë reklama ose përmbajtje që shfaqen në faqet e tyre në Facebook ose në Instagram, pak momente më vonë.
Dhe ndërsa nuk mund të përjashtohet kurrë plotësisht që aplikacionet e smartfonëve mund të përgjojnë bisedat tuaja përmes mikrofonit të telefonit tuaj, teknologjia e sofistikuar e Meta-s është ndoshta ‘fajtori më i mundshëm’.
Por si funksionojnë ‘reklamat me shënjestër të caktuar’ dhe si i bëjnë përdoruesit të mendojnë se Facebook e di se çfarë po mendojnë?
Ja një vështrim i shkurtër i teknologjisë – në dukje – ‘që lexon mendjet’ e atyre që janë në Facebook.
Si i mbledh Facebook të dhënat tuaja?
Mënyra më e drejtpërdrejtë për Facebook për të mbledhur të dhënat e përdoruesve është në ueb.
Kur dikush krijon një llogari në Facebook, ai pranon ‘politikën e privatësisë’ të kompanisë, e cila në vetvete mundëson mbledhjen e të dhënave ligjore.
Kjo përfshin emrat dhe datat e lindjes, ndërveprimin me përdoruesit e tjerë dhe grupet e përbashkëta, ndër të tjera.
Është e rëndësishme të theksohet këtu se gjurmimi i uebit i Facebook shtrihet përtej faqes së internetit; Aftësitë gjurmuese të gjigantit të mediave sociale zbatohen për një numër të madh destinacionesh në internet.
Veç kësaj, telefonat inteligjentë janë një dhuratë nga perëndia për kompanitë e interesuara për mbledhjen e të dhënave, veçanërisht falë sensorëve të pajisjeve që gjenerojnë një bollëk informacioni të dobishëm në baza ditore, përcjell abc24.al.
Për shembull, aplikacioni Facebook mund të regjistrojë rrjetet Wi-Fi me të cilat lidhen përdoruesit, llojin e telefonit, vendndodhjet, aplikacionet e instaluara dhe shumë më tepër.
Dhe gjurmimi në pajisjet celulare nuk është i kufizuar në Facebook dhe aplikacione të tjera Meta të palës së parë.
Ai bashkëpunon me shumë kompani, të cilat mbledhin të dhënat e përdoruesve përmes aplikacioneve të tyre përkatëse dhe më pas i ndajnë ato me Facebook.
Çfarë bën Facebook me të dhënat tuaja?
Meta në thelb grumbullon dhe organizon mijëra të dhëna për të mësuar rreth përdoruesve të saj dhe ‘për të synuar personat blerës’.
Ndërsa sasia e të dhënave të përdoruesve rritet, Facebook përmirëson saktësinë e këtyre ‘mashtruesve dixhitalë’ dhe është në gjendje të bëjë parashikime gjithnjë e më të sakta.
Këto mund të variojnë nga restorantet e preferuara tek markat e veshjeve dhe shumë më tepër.
Këto parashikime janë shpesh të dobishme dhe mund t’i ndihmojnë përdoruesit të kursejnë kohë, por disa njerëz e shohin atë si ‘ndërhyrës dhe shqetësues’.
Në fakt, teknologjia e reklamave e synuar e Meta-s u jep disa njerëzve ndjenjën se firma e mediave sociale po ua lexon mendjen.
Në të vërtetë, kjo është fuqia e parashikimeve të drejtuara nga të dhënat.
Megjithatë, ndoshta nuk është e tepërt të thuhet se gjigantët e mediave sociale tani – ose të paktën algoritmet e tyre – dinë më shumë për përdoruesit sesa ata vetë.
Për të shkuar edhe më tej, mund të vlerësohet se linja midis ‘parashikimit dhe manipulimit’ është e hollë.
Këtë e ka vënë në pah edhe një hetim i vitit 2021 nga MIT Technology Review që zbuloi se si Facebook është përdorur për të mundësuar manipulimin politik global.
