Kur bavarezi Hans Wilsdorf themeloi Rolex -in në vitin e largët 1905 në Londër – dhe jo në Gjenevë, ku është e vendosur sot – është e sigurt se ai nuk mund të perceptonte madhësinë, dinamikën dhe perspektivën e kompanisë së re, një kompani që është sinonim i luksit, i statusit të lartë social dhe ekonomik dhe përfundimisht i vetë historisë së prodhimit të orës.
Gjatë gjithë rrjedhës së shekujve 20 dhe 21, një Rolex ka zbukuruar gjithmonë dorën e personaliteteve të fuqishme dhe të famshme, si Steve McQueen, Winston Churchill, Martin Luther King, Che Guevara, John Kennedy, Marlon Brando dhe së fundmi Cristiano Ronaldo etj. Sado e spikatur, kompania që qëndron pas Rolex është po aq e fshehtë. Arsyeja për Fondacionin “Hans Wilsdorf”, i cili zotëron 100% të aksioneve të shoqërisë “Rolex”, i cili kap një fitim vjetor prej më shumë se 1 miliard dollarësh.
Dhe e gjithë kjo thuajse pa taksa, pasi fondacioni në fjalë thuhet se riinveston një përqindje të madhe të këtyre fitimeve – që përflitet të jetë deri në 90% – në aktivitete të ndryshme jofitimprurëse, duke arritur kështu lehtësira të mëdha tatimore. Përveç aspektit financiar, një vello misteri e rrethon vetë produksionin. Si janë bërë saktësisht këto orë dore të sofistikuara dhe luksoze? Secila është një kryevepër më vete, pasi është – në një masë të madhe – e punuar me dorë. Gjithsesi, i gjithë procesi i ndërtimit kërkon gati 12 muaj. Domethënë një vit i tërë!
Madje, “legjenda” thotë se nëse dikush dëshiron të bëhet orëndreqës në Zvicër, duhet të montojë një orë Rolex të çmontuar përpara se të marrë diplomën. Me siguri, nëse Wilsdorf do e dinte, do ishte krenar për krijimin e tij.
Nga Londra në Gjenevë
Edhe pse Rolex është sot një kompani thjesht zvicerane, themelimi i saj ndodh disa kilometra më në veri – konkretisht në Londër. 24-vjeçari (atëherë) Wilsdorf, i mahnitur nga arti i bërjes së orërave, vendosi të fillonte një biznes së bashku me kunatin e tij – më vonë – Alfred Davis.
Gradualisht, megjithatë, ata e kuptuan se paratë e mëdha dhe themelimi profesional do të vinin ekskluzivisht nga prodhimi (jo nga marketingu) dhe kështu filluan të përqëndroheshin në të duke punësuar disa nga orëpunuesit më të mirë të kohës. Pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore, situata ekonomike e Anglisë nuk është më e mira e mundshme, prandaj, në vitin 1919, ndodhin dy ngjarje të rëndësishme që ndryshojnë fatin e Rolex: nga njëra anë, vendoset zhvendosja e kompanisë në Zvicrën politikisht neutrale dhe ekonomikisht të fortë, nga ana tjetër, Wilsdorf blen pjesën e Davis, duke e bërë atë një dhe të vetmin aksioner të Rolex. Gjatë luftës – të mos harrojmë se jemi në Luftën e Parë Botërore – Wilsdorfi gjithnjë i shqetësuar dhe novator realizon diçka që do të shënonte historinë e prodhimit të orës në mbarë botën. Deri atëherë, orët futeshin në një xhep pantallonash ose xhakete.
Sidoqoftë, kjo ishte krejtësisht e papërshtatshme për një ushtar në fushën e betejës. Kështu, shumë njerëz fillojnë të lidhin orët në kyçet e dorës. Dhe kjo është pikërisht ajo që frymëzon “Mr Rolex” për të krijuar diçka që nuk ekzistonte deri në atë moment: orën e dorës. Kështu, ndërsa biznesi fillon të lulëzojë dhe orët e dorës shiten, vdekja e papritur e gruas së dytë të Wilsdorf, Florence, shqetëson jetën e orëndreqësit të famshëm.
Duke mos pasur fëmijë – dhe për rrjedhojë trashëgimtarë – ai mbetet krejtësisht i vetëm. Dhe pyetja se çfarë do të bëhet me gjithçka që ai ndërtoi, fillon të mbizotërojë në mendimet e tij. Zgjidhja jepet përmes Fondacionit “Hans Wilsdorf”, i cili u themelua në vitin 1945.
15 vjet më vonë, kur vetë Wilsdorf dha frymën e fundit në moshën 79-vjeçare, 100% e aksioneve të Rolex u bënë pronë e këtij fondacioni, me qendër në kantoni i Gjenevës. Disi, deri më sot, Rolex i përket fondacionit bamirës dhe jofitimprurës “Hans Wilsdorf”. Dhe tani fillojnë pyetjet pa përgjigje. Meqenëse është një fondacion privat, ligji zviceran nuk kërkon publikimin e pasqyrave financiare ose informacione të tjera që lidhen me statusin e pronësisë. Pra, përveç emrave që përbëjnë bordin drejtues dhe disa aksioneve bamirëse, gjithçka tjetër është krejtësisht e panjohur për publikun: nga shuma e saktë e të ardhurave të Rolex deri tek mënyra e përzgjedhjes së anëtarëve drejtues të Fondacionit.
Organizatat bamirëse
Sipas informacioneve, një përqindje e madhe e fitimeve nga orët Rolex – disa burime thonë deri në 90% – riinvestohet në kërkime dhe zhvillime shkencore ose dhurohet për qëllime të ndryshme bamirësie ose kanalizohet në institucione jofitimprurëse. Me pak fjalë, paratë nga orët luksoze riinvestohen në shoqëri. Tipike është bashkëpunimi me “National Geographic”, por edhe me organizatat Mission Blue – Monaco Blue Initiative etj. Zviceranët, në fakt, e dinë se Fondacioni Rolex dhuron shumë më tepër seç thotë.
Një nga arsyet pse orientimi bazë i Rolex është aktiviteti i pasur filantropik – grante në kërkime shkencore, ngjarje sportive dhe kulturore, mbështetje për projekte sociale etj. – i takon vetë Wilsdorf. Dhe kjo, sepse në moshën 12-vjeçare mbeti jetim dhe u detyrua të rritej në shtëpinë e dajës, gjë që e bëri mjaft të ndjeshëm.
Fitimet pa taksa
Falë gjithë këtyre filantropive, Fondacioni Wilsdorf – dhe për rrjedhojë Rolex – arrin të sigurojë lehtësira të mëdha tatimore nga shteti zviceran, me rezultatin që, sipas raportimeve, fitimet nga shitja e orëve të famshme merren pothuajse tërësisht pa taksa. Nga ana tjetër, fakti që Rolex është në pronësi të plotë të Fondacionit Wilsdorf gjithashtu sjell disa kufizime. Për shembull, aksionet nuk mund të shiten, ndërsa dividentët nuk mund t’u shpërndahen aksionarëve të jashtëm. Për momentin, njeriu që menaxhon fitimet e mëdha të Rolex quhet Kostin van Berchem, i cili është kreu i fondacionit që nga viti 2013. Bordi përbëhet nga gjithsej tetë anëtarë, ndërsa punëson vetëm 13 punonjës, puna e të cilëve është të menaxhojnë kërkesat për sponsorizime dhe donacione. Si përfundojnë të gjithë në këto pozicione, siç thamë, mbetet një mister i pazgjidhur.
Dymbëdhjetë muaj për një orë
Sado e fshehtë dhe e veçantë të jetë struktura e pronësisë së Rolex, aq është edhe procesi i prodhimit. Për secilën nga orët luksoze, që zbukurojnë duart e njerëzve më të pasur dhe më të fuqishëm të planetit, kërkohen shumë orë pune. Çdo produkt merr 12 muaj për t’u prodhuar plotësisht, pasuar nga një periudhë 15-ditore gjatë së cilës ora i nënshtrohet çdo prove të imagjinueshme dhe të pamundur për të kontrolluar gjëra të ndryshme, si saktësia e kohës, rezistenca ndaj ujit etj. .a. Megjithatë, më pak se 1 në 1000 orë vlerësohet se i kanë dështuar testeve të inspektimit. Një tipar tjetër i dukshëm është fakti se prodhimi bëhet kryesisht me dorë. Me fjalë të tjera, megjithëse përdoren shumë makina moderne, prodhimi i një Rolex kërkon shumë punë personale dhe pasionin e mijëra shkencëtarëve të specializuar.
Çeliku dhe ari
Dhe meqenëse përmendëm gurët e çmuar, një përmendje e veçantë duhet bërë edhe çeliku inox i përdorur nga Rolex. Ndryshe nga shumica e kompanive në industri, të cilat marrin çelikun e tipit 316L, Rolex zgjedh të përpunojë çelikun 904L, i cili përmban nivele më të larta të nikelit dhe kromit. Dhe kjo – sigurisht – do të thotë që, përveçse është më rezistent ndaj korrozionit, është më i shtrenjtë se gjithë të tjerët. Në të njëjtën kohë, ky lloj i veçantë konsiderohet si një nga më të vështirët për t’u përpunuar.
Me kalimin e viteve Rolex është bërë sinonim i inovacionit dhe progresit. Madje, në karrierën e saj të gjatë ka depozituar më shumë se 500 patenta, ndërsa ka marrë dhjetëra çmime. Në vitin 1910 ajo u bë kompania e parë që mori Certifikatën Zvicerane të Kronometrisë Precize, ndërsa në vitin 1926 mori Certifikatën e parë të Rezistencës ndaj Ujit. Në vitin 1945, modeli Datejust u bë ora e parë e dorës që tregonte gjithashtu datën. Në vitin 1953, Submariner u bë ora e parë që ishte rezistente ndaj ujit në një thellësi prej 100 metrash. Dhe lista e çmimeve vazhdon…
Çfarë do të thotë Rolex?
Legjenda e Rolex ushqehet gjithashtu nga pyetja e mëposhtme e thjeshtë: Çfarë do të thotë saktësisht Rolex?
Deri në themelimin e kompanisë me të njëjtin emër, fjala nuk ishte regjistruar, gjë që ruan skenarin se është shpikur nga dy themeluesit. Një teori tjetër thotë se fjala “Rolex” erdhi nga fraza franceze ‘horlogerie exquise’, që do të thotë “punim i hollë i orës” ose nga fraza angleze ‘horological excellence’, që do të thotë “punim i shkëlqyer i orës”. Megjithatë, asnjëra nuk është konfirmuar. Burime të tjera besojnë se Wilsdorf donte një emër të shkurtër në të cilin shkronjat mund të kuptoheshin në çdo gjuhë. Megjithatë, para se të ndërronte jetë, ai pohoi se frymëzimi i erdhi teksa ishte me kalë në një rrugë në Londër dhe një “xhind” i pëshpëriti fjalën “Rolex” në vesh.
Pak vite më vonë, konkretisht në vitin 1931, pranë Rolex-it iu shtua edhe shenja emblematike e kompanisë, e cila përbëhet nga një kurorë me pesë maja. Sot, disa dekada më vonë, ajo konsiderohet si një nga logot më të njohura në mbarë botën.
Pse është kaq e veçantë?
Duke marrë parasysh të gjitha sa më sipër, tani është koha për të pyetur: “Ok, por pse kushton kaq shumë një Rolex?”. Të mos harrojmë se edhe sot, një Rolex i përdorur mund të kushtojë deri në pesë herë më shumë se një i ri. Pra, cili është ndryshimi që i bën Rolexes të parezistueshëm dhe i shtyn njerëzit të paguajnë deri në 17.8 milionë dollarë, siç bënë në 2017 në një ankand për një ‘Paul Newman Daytona’?
Fatkeqësisht, nuk do të marrim një përgjigje të qartë. Disa ia atribuojnë të gjitha sa më sipër tre faktorëve: 1) cilësisë dhe origjinalitetit të dizenjove, 2) rrallësisë dhe përsosmërisë së materialeve të ndërtimit dhe 3) përjetësisë së emrit të markës. Një shpjegim, sigurisht, mund të lidhet me statusin social dhe ekonomik që fiton automatikisht kushdo që vesh një nga 170 modelet e ndryshme Rolex. Në fund të fundit, është një markë shumë e famshme dhe e dëshiruar nga një pjesë e madhe e popullsisë së botës.
