SHBA- Kontrolli i FBI-së në rezidencën e ish-presidentit Donald Trump në Florida të hënën sinjalizoi një përshkallëzim të jashtëzakonshëm të një hetimi për marrjen e disa dokumenteve nga presidenca e tij dhe ngre pikëpyetje lidhur me dokumentat që ai ka marrë pasi u largua nga Shtëpia e Bardhë. Çfarë saktësisht po kërkonte FBI dhe pse, nuk dihet ende.
Por për të marrë një urdhër kërkimi, hetuesit do t’i duhej t’i tregonin një gjyqtari se ekzistonte shkaku i mundshëm i një krimi dhe se provat e atij krimi gjendeshin në Mar-a-Lago, vendpushimi i Trump. Ja çfarë duhet të dini për rëndësinë juridike të kërkimit, i cili vjen ndërsa Trump po përgatit një kandidim për vitin 2024 dhe çfarë mund të vijë më pas:
Çfarë do t’i duhej DOJ-së (Departamentit të Drejtësisë) për të marrë urdhrin?
Për të marrë miratimin për kontrollin, hetuesit duhet t’i paraqesin një gjyqtari një deklaratë të detajuar që do të vërtetonte se ekziston një shkak i mundshëm për të besuar se një krim ishte kryer dhe se prova e atij krimi ekzistojnë ditët e fundit në pronën ku po kërkohet kërkimi. Por, përpara se prokurorët të arrinin në pikën që t’i kërkonin një gjyqtari të miratonte urdhrin, për të ecur përpara me një kërkim që kishte një rëndësi të tillë historike dhe politike, hetuesve do t’u duhej të merrnin OK nga nivelet më të larta të Departamentit të Drejtësisë. Ish-zyrtarët e DOJ-së i thanë CNN se kishte të ngjarë që, të paktën, zëvendësprokurorja e përgjithshme Lisa Monaco do të duhej të kishte dhënë dritën jeshile dhe se Prokurori i Përgjithshëm Merrick Garland dhe/ose drejtori i FBI-së Chris Wray duhet të ishte konsultuar gjithashtu.
Deri më tani Departamenti i Drejtësisë ka refuzuar të komentojë çdo detaj.
Çfarë do të thotë kjo për ekspozimin ligjor të Trump?
Shkatërrimi ose heqja e të dhënave federale ose keqpërdorimi i dokumenteve të klasifikuara është krim. Në fillim të këtij viti, Departamenti i Drejtësisë lëshoi fletëthirrje për materialet presidenciale, duke përfshirë dokumente të klasifikuara që Arkivi Kombëtar i kishte marrë më parë nga shtëpia e Trump. FBI gjithashtu intervistoi ndihmësit e Trump në Mar-a-Lago në pranverë si pjesë e hetimit. Që hetuesit të përshkallëzojnë hetimin e tyre me një kërkim në banesë “do të duhej të kishte diçka mjaft serioze që do të meritonte më shumë,”- tha Firestone, partner në firmën ligjore me bazë në DC, Levy Firestone Muse.
Është gjithashtu e dukshme që DOJ-ja nuk ka ndjekur rrugën e procesit gjyqësor civil kundër ish-presidentit për mënyrën sesi ai i trajtoi dokumentet në fjalë. Vetëm javën e kaluar, Departamenti i Drejtësisë ngriti një padi civile kundër ish-zyrtarit të Shtëpisë së Bardhë të Trump, Peter Navarro, duke pretenduar se Navarro kishte shkelur Aktin e të dhënave presidenciale dhe duke kërkuar një urdhër gjykate që e detyronte atë të dorëzonte emailet nga një llogari private që ai përdorte gjatë punës në Shtëpia e Bardhë Trump.
Pse tani?
Që FBI të ekzekutojë një urdhër kërkimi dy muaj më vonë, lë të kuptohet se zyrtarët federalë nuk ishin të kënaqur me atë që panë në vizitën e tyre të mëparshme ose se nuk ishin të sigurt në bashkëpunimin vullnetar që po merrnin nga ekipi i Trump, thanë disa ekspertë ligjorë. Më gjerësisht, Departamenti i Drejtësisë mund të mbajë të fshehtë pjesë të mëdha të hetimit të dosjes.
Çfarë ndodh më pas?
Ende nuk dihet se sa të pasigurt ishin avokatët e Trump me veprimet e FBI-së të ndërmarra të hënën dhe çfarë ka debatuar ekipi i Trump në lidhje me trajtimin e dokumenteve në ndërveprimet e mëparshme me hetuesit. Trump mund të ndërmerrte një hap ligjor parandalues për të kundërshtuar në gjykatë mënyrën se si FBI e trajtoi kërkimin ndaj tij, ndoshta me qëllimin për të nxjerrë jashtë çdo provë që hetuesit kishin marrë ose të paktën po përpiqeshin të merrnin.
A mund t’i ndalohet Trump të kandidojë për president nëse zbulohet se ka shkelur ligjin e të dhënave?
Një ligj tjetër që mund të implikohet nga kërkimi i FBI-së është ai që ndalon fshehjen, heqjen ose gjymtimin e qëllimshëm të të dhënave qeveritare. Ky ligj ka si ndëshkim përjashtimin “nga mbajtja e ndonjë posti nën Shtetet e Bashkuara”. Megjithatë, ka pikëpyetje në lidhje me kushtetutshmërinë e këtij ligji dhe zbatueshmërinë e tij për një kandidim presidencial të Trump, gjithmonë nëse do dënohej.
Ekspertët ligjorë dhe kushtetues i thanë gjithashtu BBC-së se nuk ka asnjë ndalim ndaj kriminelëve që të konkurrojnë për president. Shembulli më i fundit është ai i George W Bush, i cili kishte një dënim për drejtimin e mjetit në gjendje të dehur, një krim i vogël, por vazhdoi të drejtonte vendin për dy mandate. Kriteret e përshtatshmërisë se kush mund të kandidojë për president përcaktohen nga Kushtetuta e SHBA. Këto kërkesa kualifikimi janë të thjeshta: një kandidat duhet të jetë së paku 35 vjeç dhe banor i SHBA për të paktën 14 vjet.
Pra, ka një tension të qartë – midis një statuti federal që thotë se të dënuarve sipas ligjit të mësipërm duhet t’u ndalohet mbajtja e detyrës, dhe Kushtetutës, e cila parashtron kërkesa të qarta se kush ka të drejtë të kandidojë për president dhe nuk përmend dënimet penale.
“Parimi themelor i ligjit kushtetues është se Kushtetuta është supreme dhe çdo ligj që bie ndesh me Kushtetutën është i pavlefshëm,”-tha një ekspert ligjor.
Një numër ekspertësh ligjorë kanë sugjeruar gjithashtu që Kongresi mund të skualifikojë një kandidat nga mbajtja e detyrës përmes procesit të fajësimit, por Kushtetuta e SHBA nuk e jep këtë fuqi për dënimet e bëra sipas ligjit të zakonshëm penal.
