Së pari, lufta midis vendeve, e cila nga shumë akademikë konsiderohet si diçka e vjetëruar, e dalë nga moda, vetëm e tillë që nuk është. Ajo që ne po shohim në Evropë është një luftë perandorake e modës së vjetër, në të cilën presidenti rus Vladimir Putin po kërkon të shuajë Ukrainën si një entitet sovran dhe të pavarur.
Qëllimi i tij është të garantojë që një vend demokratik, i orientuar nga tregu, që kërkon lidhje të ngushta me Perëndimin, të mos mund të lulëzojë në kufijtë e Rusisë dhe të japë një shembull që mund të jetë tërheqës për rusët.
Sigurisht, në vend që të arrinte fitoren e shpejtë dhe të lehtë që priste, Putini ka zbuluar se ushtria e tij nuk është aq e fuqishme dhe se kundërshtarët e tij janë shumë më të vendosur, sesa ai – dhe shumë në Perëndim – kishte parashikuar. Dhjetë muaj më vonë, lufta vazhdon ende.
Së dyti, ideja se ndërvarësia ekonomike përbën një mburojë kundër luftës, sepse asnjë palë nuk do të kishte interes të prishë lidhjet tregtare dhe investimet reciprokisht të dobishme, nuk është më e qëndrueshme. Rëndësia politike është e para. Në fakt, varësia e madhe e Bashkimit Evropian nga furnizimet energjetike ruse ka të ngjarë të ketë ndikuar në vendimin e Putinit për të pushtuar, duke bërë që ai të arrinte në përfundimin se Evropa nuk do t’i kundërvihej.
Së treti, integrimi, i cili ka animuar dekada të politikës perëndimore ndaj Kinës, gjithashtu ka dështuar. Kjo strategji, gjithashtu, mbështetej në besimin se lidhjet ekonomike – së bashku me shkëmbimet kulturore, akademike dhe të tjera – do të nxisnin zhvillime politike, dhe jo anasjelltas, duke çuar në shfaqjen e një Kine më të hapur, të orientuar nga tregu, e cila ishte gjithashtu më shumë e moderuar në politikën e saj të jashtme.
Asgjë nga këto nuk ndodhi, megjithëse duhet të debatohet nëse e meta qëndron te koncepti i integrimit apo te mënyra se si ai u realizua. Megjithatë, ajo që është e qartë është se sistemi politik i Kinës po bëhet më represiv, ekonomia e saj po lëviz në një drejtim më statistik dhe politika e saj e jashtme po bëhet më e sigurtë.
Së katërti, sanksionet ekonomike, në shumë raste instrumenti i zgjedhjes për Perëndimin dhe partnerët e tij kur reagojnë ndaj shkeljeve të të drejtave të njeriut nga një qeveri ose ndaj agresionit, rrallë sjellin ndryshime domethënëse në sjellje.
Edhe një agresion aq flagrant dhe brutal sa ai i Rusisë kundër Ukrainës ka dështuar të bindë shumicën e qeverive të botës që ta izolojnë Rusinë në aspektin diplomatik dhe ekonomik. Si pasojë, ndërsa sanksionet e udhëhequra nga perëndimi mund të gërryejnë bazën ekonomike të Rusisë, ato nuk kanë mundur ta bindin Putinin të ndryshojë politikë.
Së pesti, shprehja “komuniteti ndërkombëtar” duhet të hiqet. Nuk ekziston diçka e tillë. Fuqia e vetos së Rusisë në Këshillin e Sigurimit i ka bërë Kombet e Bashkuara të pafuqishme, ndërsa mbledhja e fundit e liderëve botërorë në Egjipt për të debatuar mbi ndryshimet klimatike ishte një dështim i tmerrshëm.
Nuk është bërë shumë në rrugën e një përgjigjeje globale ndaj COVID-19 dhe ka akoma më pak përgatitje për t’u përballur me pandeminë e ardhshme. Multilateralizmi mbetet thelbësor, por efektiviteti i tij do të varet nga krijimi i marrëveshjeve më të ngushta midis qeverive me të njëjtin mendim.
Së gjashti, demokracitë padyshim përballen me pjesën e tyre të sfidave, por problemet me të cilat përballen sistemet autoritare mund të jenë edhe më të mëdha.
Ideologjia dhe mbijetesa e regjimit janë nxitësit e vendimmarrjes në sisteme të tilla. Liderët autoritarë shpesh i rezistojnë braktisjes së politikave të dështuara ose pranimit të gabimeve, që kjo të mos shihet si një shenjë dobësie dhe të ushqejë thirrjet publike për ndryshime më të mëdha.
Regjime të tilla duhet të përballen vazhdimisht me kërcënimin e protestave masive, si në Rusi, ose siç kemi parë kohët e fundit në Kinë dhe Iran.
Së shtati, potenciali që interneti të fuqizojë individin për të sfiduar qeveritë është shumë më i madh në demokraci sesa në sisteme të mbyllura. Regjimet autoritare si ato në Kinë, Rusi dhe Korenë e Veriut mund të mbyllin shoqërinë e tyre, të monitorojnë dhe censurojnë përmbajtjen, ose të dyja.
Diçka më e ngjashme me një “splinternet” – internete të shumta, të veçanta – ka mbërritur. Ndërkohë, rrjetet sociale në demokraci janë shumë të ekspozuara ndaj përhapjes së gënjeshtrave dhe dezinformatave duke rritur kështu polarizimin dhe duke e bërë qeverisjen shumë më të vështirë.
Së teti, ekziston ende një Perëndim (një term i bazuar më shumë në vlerat e përbashkëta sesa në gjeografi), dhe aleancat mbeten një instrument kritik për të promovuar rendin. Shtetet e Bashkuara dhe partnerët e saj transatlantik në NATO i janë përgjigjur në mënyrë efektive agresionit rus kundër Ukrainës. SHBA-ja ka krijuar gjithashtu lidhje më të forta në Indo-Paqësorin për të trajtuar kërcënimin në rritje që buron nga Kina, kryesisht përmes një Quad-i të fuqizuar (Australi, Indi, Japoni dhe SHBA), AUKUS (Australi, Mbretëri e Bashkuar dhe SHBA) , dhe rritje të bashkëpunimit trepalësh me Japoninë dhe Korenë e Jugut.
Së nënti, lidershipi i SHBA-së vazhdon të jetë thelbësor. SHBA-ja nuk mund të veprojë në mënyrë të njëanshme në botë nëse dëshiron të jetë me ndikim, por bota nuk do të bashkohet për të përballuar sigurinë e përbashkët dhe sfida të tjera nëse SHBA-ja është pasive ose e mënjanuar. Shpesh kërkohet gatishmëria amerikane për të udhëhequr nga përpara dhe jo nga pas.
Së fundi, duhet të jemi modestë për atë që pandehim se dimë. Është përulëse të theksohet se disa nga mësimet e mëparshme ishin të parashikueshme një vit më parë. Ajo që kemi mësuar nuk është vetëm se historia është rikthyer, por edhe se, për mirë a për keq, ajo ruan aftësinë e saj për të na befasuar. Me këtë në mendje, le të hyjmë në vitin 2023!
—–
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2016. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. Ten Lessons from the Return of History
