Vdekja tragjike e një ylli që u largua shumë afër një vrime të zezë supermasive dhe u copëtua në proces shkaktoi një blic jashtëzakonisht të ndritshëm, i cili mund të shihej në qiellin e natës në shkurt. Por kjo ngjarje e rrallë kozmike është 8.5 miliardë vjet larg nesh, domethënë ka ndodhur shumë kohë më parë, kur universi ishte ende në rininë e tij.
Sinjali nga ky shpërthim i ndritshëm (i njohur si AT 2022cmc) u vu re për herë të parë nga Observatori Palomar i Institutit të Teknologjisë në Kaliforni më 11 shkurt. Shkencëtarët më vonë përcaktuan se është një shqetësim i baticës, kur ylli copëtohet nga forcat gravitacionale të vrimës së zezë. Astronomët kanë vëzhguar ngjarje të tilla të dhunshme edhe më parë, por AT 2022cmc është më e ndritura e këtij lloji deri më tani dhe më e largëta nga Toka.
Astronomët besojnë se kur vrima e zezë gëlltiti yllin, ajo lëshoi një sasi të madhe energjie dhe dërgoi material që vërshonte nëpër hapësirë me shpejtësi afër shpejtësisë së dritës. Zakonisht, një yll masiv në kolaps është përgjegjës për ndezjet më të ndritshme në qiell, domethënë avionët e fuqishëm me rreze Rëntgen, por nuk ishte kështu, shkruan CNN.
“Zakonisht shpërthimet e rrezeve gama qëndrojnë pas ngjarjeve si kjo. Megjithatë, një yll në kolaps mund të lëshojë vetëm një sasi të caktuar rrezesh të tilla. Për shkak se AT 2022 cmc ishte kaq e ndritshme dhe zgjati kaq shumë, ne e dinim se diçka vërtet e madhe ishte pas tij – një vrimë e zezë supermasive”, tha astronomi Benjamin Gompertz nga Universiteti i Birminghamit në Britaninë e Madhe.
Për të analizuar më në detaje sinjalin, astronomët përdorën NICER, teleskopin me rreze X në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës. Ata zbuluan se AT 2022cmc është “100 herë më i fuqishëm se shkëlqimi më i fortë i shpërthimit të rrezeve gama të regjistruar ndonjëherë”. Fillimisht vrima e zezë e grisi yllin në copa, dhe më pas i tërhoqi pjesët e tij në diskun e tij rrotullues, gjë që shkaktoi shpërthime të fuqishme me rreze Rëntgen.
Pasi ky sinjal u zbulua në shkurt, shumë teleskopë të tjerë në Tokë dhe në hapësirë iu drejtuan atij. Teleskopi Shumë i Madh i Observatorit Jugor Evropian në Kili ndihmoi në përcaktimin se sa larg është nga Toka, ndërsa teleskopi Hapësinor Hubble kapi dritën e tij infra të kuqe dhe të dukshme.
Vetëm rreth 1% e ngjarjeve të shqetësimeve të baticës rezultojnë në rreze që lëvizin pothuajse me shpejtësinë e dritës dhe dalin nga polet e një vrime të zezë rrotulluese.
“Ne i pamë për herë të fundit më shumë se një dekadë më parë,” tha astronomi Michael Coughlin nga Universiteti i Qyteteve Binjake të Minesotës.
