Contents
Moska bllokon shumicën e dërgesave nga Ukraina, një nga prodhuesit më të mëdhenj të grurit në botë, dhe sulmet e saj në rrjetin energjetik të vendit pengojnë gjithashtu rrjedhën e ushqimit.
Anijet që transportojnë grurë ukrainas dhe drithëra të tjera mbështeten përgjatë Bosforit në Stamboll ndërsa presin inspektimet përpara se të lëvizin në portet anembanë botës.
Numri i anijeve që lundronin nëpër këtë ngushticë të ngushtë, e cila lidh portet e Detit të Zi me ujërat më të gjera, ra me shpejtësi kur Rusia pushtoi Ukrainën 10 muaj më parë dhe vendosi një bllokadë detare. Nën presionin diplomatik, Moska ka filluar të lejojë kalimin e disa anijeve, por ajo vazhdon të kufizojë shumicën e dërgesave nga Ukraina, e cila së bashku me Rusinë dikur eksportonin një të katërtën e grurit në botë.
Dhe në ato pak porte ukrainase që janë funksionale, sulmet me raketa dhe dron rus në rrjetin energjetik të Ukrainës gjymtojnë periodikisht terminalet e drithit ku gruri dhe misri ngarkohen në anije.
Një krizë e qëndrueshme globale ushqimore është bërë një nga pasojat më të mëdha të luftës së Rusisë në Ukrainë, duke kontribuar në urinë, varfërinë dhe vdekjet e parakohshme.
Shtetet e Bashkuara dhe aleatët po luftojnë për të zvogëluar dëmin. Zyrtarët amerikanë po organizojnë përpjekje për të ndihmuar fermerët ukrainas të marrin ushqim nga vendi i tyre përmes rrjeteve hekurudhore dhe rrugore që lidhen me Evropën Lindore dhe me maune që udhëtojnë lart në lumin Danub.
Por ndërsa fillon dimri i thellë dhe Rusia shtyn sulmet në infrastrukturën e Ukrainës, kriza po përkeqësohet. Mungesa e ushqimit tashmë po përkeqësohet në të gjitha pjesët e botës.
Programi Botëror i Ushqimit i Kombeve të Bashkuara vlerëson se më shumë se 345 milionë njerëz vuajnë ose janë në rrezik të pasigurisë akute ushqimore, më shumë se dyfishi i numrit nga viti 2019.
“Ne kemi të bëjmë tani me një krizë masive të pasigurisë ushqimore,” tha Antony J. Blinken, sekretari i shtetit i SHBA, muajin e kaluar në një samit me liderët afrikanë në Uashington.
“Është produkt i shumë gjërave, siç e dimë të gjithë,” tha ai, “duke përfshirë agresionin e Rusisë kundër Ukrainës.”
Mungesa e ushqimit dhe çmimet e larta po shkaktojnë dhimbje të forta në Afrikë, Azi dhe Amerikë. Zyrtarët amerikanë janë veçanërisht të shqetësuar për Afganistanin dhe Jemenin, të cilët janë shkatërruar nga lufta. Egjipti, Libani dhe vendet e tjera të mëdha importuese të ushqimit e kanë të vështirë të paguajnë borxhet dhe shpenzimet e tyre, sepse kostot janë rritur. Edhe në vendet e pasura si Shtetet e Bashkuara dhe Britania, inflacioni në rritje i nxitur pjesërisht nga ndërprerjet e luftës i ka lënë njerëzit më të varfër pa mjaftueshëm për të ngrënë.
“Duke sulmuar Ukrainën, shportën e bukës së botës, Putini po sulmon të varfërit e botës, duke ndezur urinë globale kur njerëzit janë tashmë në prag të urisë”, tha Samantha Power, administratorja e Agjencisë së Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar, ose USAID.
Ukrainasit po i krahasojnë ngjarjet me Holodomorin, kur Joseph Stalin krijoi një zi urie në Ukrainën e sunduar nga sovjetikët 90 vjet më parë që vrau miliona njerëz.
Z. Blinken njoftoi më 20 dhjetor se qeveria e SHBA do të fillojë të japë përjashtime nga programet e saj të sanksioneve ekonomike në mbarë botën për të siguruar që ndihma ushqimore dhe ndihma e tjera të vazhdojnë të rrjedhin. Aksioni synon të sigurojë që kompanitë dhe organizatat të mos ndalojnë ndihmën nga frika se mos bien ndesh me sanksionet e SHBA.
Zyrtarët e Departamentit të Shtetit thanë se ky ishte ndryshimi më i rëndësishëm në politikën e sanksioneve të SHBA në vite. Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara miratoi një rezolutë të ngjashme për sanksionet muajin e kaluar.
Por ndërprerja e qëllimshme e Rusisë në furnizimet globale të ushqimit paraqet një problem krejtësisht të ndryshëm.
Moska ka kufizuar eksportet e saj, duke rritur kostot. Më e rëndësishmja, ka ndaluar shitjet e plehut, të nevojshme për fermerët e botës. Para luftës, Rusia ishte eksportuesi më i madh i plehut.
Armiqësitë e saj në Ukrainë kanë pasur gjithashtu një ndikim të madh. Nga marsi deri në nëntor, Ukraina eksportoi mesatarisht 3.5 milionë tonë metrikë drithëra dhe fara vajore në muaj, një rënie e madhe nga pesë milionë në shtatë milionë tonë metrikë në muaj që eksportonte përpara fillimit të luftës në shkurt, sipas të dhënave nga vendi.
Ky numër do të ishte edhe më i ulët nëse nuk do të arrihej një marrëveshje e krijuar në korrik nga Kombet e Bashkuara, Turqia, Rusia dhe Ukraina, e quajtur Iniciativa e Kokrrave të Detit të Zi , në të cilën Rusia pranoi të lejojë eksportet nga tre portet detare të Ukrainës.
Rusia vazhdon të bllokojë shtatë nga 13 portet e përdorura nga Ukraina. (Ukraina ka 18 porte, por pesë janë në Krime) përveç tre në Detin e Zi, tre në Danub që janë funksionale.
Marrëveshja fillestare ishte vetëm për katër muaj, por u zgjat në nëntor për katër muaj të tjerë. Kur Rusia kërcënoi se do ta linte atë në tetor, çmimet globale të ushqimeve u rritën pesë deri në gjashtë për qind, tha Isobel Coleman, një zëvendës administratore në USAID.
“Efektet e kësaj lufte janë jashtëzakonisht, jashtëzakonisht shkatërruese,” tha ajo. “Putini po shtyn miliona njerëz në varfëri.”
Ndërsa rritjet e çmimeve të ushqimit vitin e kaluar kanë qenë veçanërisht të mprehta në Lindjen e Mesme, Afrikën e Veriut dhe Amerikën e Jugut, asnjë rajon nuk ka qenë imun.
“Ju po shikoni rritje të çmimeve të çdo gjëje nga 60 për qind në SHBA në 1900 për qind në Sudan,” tha Sara Menker, shefja ekzekutive e Gro Intelligence, një platformë për të dhënat e klimës dhe bujqësisë që gjurmon çmimet e ushqimeve.
Para luftës, çmimet e ushqimeve tashmë ishin ngjitur në nivelet e tyre më të larta në më shumë se një dekadë për shkak të ndërprerjeve pandemike në zinxhirin e furnizimit dhe thatësirës së përhapur.
Shtetet e Bashkuara, Brazili dhe Argjentina, prodhuesit kryesorë të drithërave për botën, kanë përjetuar tre vite radhazi thatësirë. Niveli i lumit Misisipi ra aq shumë saqë maunat që transportonin grurin amerikan në porte u ndaluan përkohësisht.
Dobësimi i shumë valutave të huaja kundrejt dollarit amerikan ka detyruar gjithashtu disa vende të blejnë më pak ushqime në tregun ndërkombëtar se në vitet e kaluara.
Rusia sulmoi portin e Khersonit, në bregun e Detit të Zi të Ukrainës, në nëntor. Para luftës, fermerët dërgonin 95 për qind të eksporteve të grurit dhe drithërave të vendit përmes Detit të Zi.
“Kishte shumë çështje strukturore dhe më pas lufta e përkeqësoi atë shumë,” tha zonja Menker.
Zyrtarët amerikanë thonë se ushtria ruse ka shënjestruar qëllimisht objektet e magazinimit të grurit në Ukrainë, një krim i mundshëm lufte dhe ka shkatërruar fabrikat e përpunimit të grurit.
Shumë fermerë në Ukrainë kanë shkuar në luftë ose kanë ikur nga toka e tyre, dhe infrastruktura që përpunonte dhe çonte vaj gruri dhe luledielli në tregjet e huaja është prishur.
Në një fermë 190 milje në jug të Kievit, 40 nga 350 punonjësit janë regjistruar në ushtri. Dhe ferma po lufton me mungesa të tjera. Kees Huizinga, bashkëpronar holandez, tha se sulmet e Rusisë në rrjetin e energjisë kanë çuar në mbylljen e një fabrike që siguron fermën e tij dhe të tjerëve me plehra azotike.
Fabrikat e tjera të plehut në Evropë u detyruan të mbyllnin ose ngadalësonin prodhimin vitin e kaluar pasi çmimet e gazit natyror u rritën, si rezultat i luftës. Gazi natyror është kritik për prodhimin e plehut.
“Pra, të korrat e këtij viti tashmë janë reduktuar,” tha zoti Huizinga në nëntor. “Dhe nëse rusët vazhdojnë kështu, të korrat e vitit të ardhshëm mund të jenë edhe më keq.”
Ai shtoi se kostot e transportit janë rritur ndjeshëm për fermerët në Ukrainë.
Para luftës, fermerët dërgonin 95 për qind të eksporteve të grurit dhe drithërave të vendit përmes Detit të Zi. Ferma e zotit Huizinga paguante 23 deri në 24 dollarë për ton për të transportuar produktet e saj në porte dhe në anije. Tani, kostoja është më shumë se dyfishuar, tha ai. Dhe një rrugë alternative — me kamion për në Rumani — kushton 85 dollarë për ton.
Zoti Huizinga tha se kompromisi i Rusisë mbi dërgesat e Detit të Zi ka ndihmuar, por ai dyshon se Moska po pengon operacionet duke ngadalësuar inspektimet.
Sipas marrëveshjes, çdo anije që largohet në një nga tre portet ukrainase në Detin e Zi duhet të inspektohet nga ekipe të përbashkëta të punonjësve ukrainas, rusë, turq dhe të Kombeve të Bashkuara sapo anija të arrijë në Stamboll.
Ekipet kërkojnë çdo ngarkesë të paautorizuar ose anëtarë të ekuipazhit, dhe anijet që shkojnë në Ukrainë duhet të jenë të zbrazëta nga ngarkesa, tha Ismini Palla, një zëdhënëse e zyrës së OKB-së që mbikëqyr programin.
Të dhënat e OKB-së tregojnë se shkalla e inspektimeve ka rënë në javët e fundit. Palët ranë dakord të vendosin tre ekipe çdo ditë, tha zonja Palla, duke shtuar se Kombet e Bashkuara kanë kërkuar më shumë.
“Shpresojmë që kjo të ndryshojë së shpejti, në mënyrë që portet ukrainase të mund të operojnë sërish me kapacitet më të lartë,” tha ajo. “Eksportet ukrainase mbeten një element jetik në luftimin e pasigurisë ushqimore globale.”
Zonja Palla tha se vendimi i palëve në nëntor për të zgjatur marrëveshjen kontribuoi në një rënie prej 2.8 për qind të çmimeve globale të grurit.
Gjatë gjashtë muajve të fundit, çmimet e ushqimeve janë tërhequr nga nivelet e larta të arritura këtë pranverë, sipas një indeksi të përpiluar nga Kombet e Bashkuara. Por ato mbeten shumë më të larta se në vitet e mëparshme.
Një pasiguri për fermerët këtë dimër është rritja e çmimit të plehut, një nga kostot e tyre më të mëdha.
Fermerët e kanë kaluar koston më të lartë duke rritur çmimin e produkteve ushqimore. Dhe shumë fermerë po përdorin më pak pleh në fushat e tyre. Kjo do të rezultojë në rendimente më të ulëta të të korrave në stinët e ardhshme, duke i shtyrë çmimet e ushqimeve më të larta.
Fermat e jetesës, të cilat prodhojnë gati një të tretën e ushqimit në botë, po goditen edhe më shumë, tha zonja Coleman.
Racionet ushqimore u shpërndanë në Sana të Jemenit. Lufta në atë vend i ka lënë njerëzit e tij të prekshëm ndaj pasigurisë ushqimore.
Në një komunikatë të lëshuar në mbyllje të takimit të tyre në Bali, Indonezi, në nëntor, udhëheqësit e Grupit të 20 vendeve thanë se ishin thellësisht të shqetësuar nga sfidat ndaj sigurisë globale të ushqimit dhe u zotuan të mbështesin përpjekjet ndërkombëtare për të mbajtur funksionalë zinxhirët e furnizimit me ushqim. .
“Ne duhet të forcojmë bashkëpunimin tregtar, jo ta dobësojmë atë,” tha në samit Ngozi Okonjo-Iweala, drejtori i përgjithshëm i Organizatës Botërore të Tregtisë.
Qeveria amerikane shpenzon rreth 2 miliardë dollarë në vit për sigurinë globale të ushqimit dhe filloi një program të quajtur Feed the Future pas krizës së fundit të madhe ushqimore, në 2010, që tani përfshin 20 vende.
Që nga fillimi i luftës në Ukrainë, Shtetet e Bashkuara kanë dhënë më shumë se 11 miliardë dollarë për të trajtuar krizën ushqimore. Kjo përfshin një program prej 100 milionë dollarësh të quajtur AGRI-Ukraine, i cili ka ndihmuar rreth 13,000 fermerë në Ukrainë – 27 përqind e totalit – të kenë akses në financim, teknologji, transport, fara, pleh, çanta dhe njësi magazinimi të lëvizshëm, tha znj. Coleman.
Përpjekjet mund të ndihmojnë në rindërtimin e vendit duke zbutur krizën globale të ushqimit – një e pesta e ekonomisë së Ukrainës është në sektorin e bujqësisë dhe një e pesta e fuqisë punëtore të vendit është e lidhur me të.
“Është jashtëzakonisht e rëndësishme për ekonominë e Ukrainës,” tha ajo, “dhe për mbijetesën ekonomike të Ukrainës.”
Marrë nga New York Times/ Përktheu Gazeta Dita
a.m/dita
